Ortaq yaşam

Canlılardakı yaradılış dəlillərini incələyərkən bir təməl məntiqdən çıxış edilməsi gərəkir. İndi bu məntiqi bəsit bir örnəklə açıqlayacağıq.

Kimsəsiz bir ərazidə gəzərkən birdən yerdə bir metal açar tapdığınızı düşünün. Hesab edək ki, bu açarın nə işə yaradığını bilmədən, onu götürərək, yolunuza davam etmisiniz. Tutaq ki, açarı tapdığınız yerdən yüz metr aralıda tərk edilmiş, boş, bomboz bir ev rastınıza çıxdı. “Bəlkə açar işə yarayar”,- deyə düşünərək, onu qapının kilidinə salırsınız. Əgər açar lap rahatca qapını açarsa, bu halda məntiqlə hansı nəticəyə gəlirsiniz?

Cavab aydındır: heç tərəddüd etmədən bu açarların məhz həmin evin qapısındakı kilidin açarı olduğunu düşünərsiniz. Başqa sözlə, fikirləşərsiniz ki, bu, məhz həmin evin qapısındakı kilidi açmaq üçün ağılla düzəldilmiş bir vasitədir. Aydın məsələdir ki, açarı da, kilidi də eyni usta eyni dəzgahda düzəldib. Onların arasındakı uyğunluq şüurlu şəkildə təmin olunub.

Amma biri durub sizə desə ki, “xeyr, yanılırsınız, tapdığınız o açarın kilidlə heç bir əlaqəsi yoxdur, açarın kilidə düşməsi tamamilə təsadüfidir”, onda nə düşünərsiniz? Təbii ki, bu ehtimal qətiyyən ağlınıza batmayacaq. Çünki dünyada heç biri digərini açmayan milyonlarca kilid və milyonlarca açar var. Bu milyonlarca fərqli açar və kilidlərin içərisində bir-birinə tamamən uyğun olan ikisinin bir-birlərinə çox yaxın şəkildə yerləşmələrinin təsadüf nəticəsində baş verdiyini demək anlamsızdır. Üstəlik, əgər haqqında danışdığımız açar son dərəcə girintili-çıxınıtılı, mürəkkəb quruluşlu olarsa, onda “təsadüf” iddiasının səfehliyi lap açıq görünər. Çünki açarın üzərindəki hər detal o deməkdir ki, bunun qarşılığında kiliddə də anoloji detallar var; bunların təsadüf nəticəsində üst-üstə düşməsi ehtimalı milyonlarla dəfə azalır.

Və əgər qapıda bir deyil, üç kilid varsa, siz də üç açar tapmısınızsa, bu açarların da hər biri kilidlərdən birini açmışsa... Onda bu açarların təsadüfən kilidləri açan bir metal parçası olduğu ehtimalını yaxına buraxarsınızmı? Yaxud, bunu iddia edən bir adamın ya ağlının başında olmadığını, ya da sizi aldatmağa, sizdən nələrisə gizlətməyə çalışdığını düşünməzsinizmi?

Bu örnəkdən çıxan məntiqi nəticə bəsit, amma son dərəcə önəmlidir: əgər iki müstəqil əşyanın arasında yüzdə-yüz uyğunluq varsa, yəni onların bütün detalları bir-birlərinə tamamilə düz gəlirsə, demək, kimə bilərəkdən onları bir-birlərinə uyğunlaşdırıb. Açar kilidə ona görə düz gəlir ki, ağıllı bir usta onları bir-birlərinə uyğun şəkildə hazırlayıb. Videokaset rahat şəkildə videomaqnitofonun içinə girib, yerini tutur, çünki bir ağıllı mühəndis tərəfindən layihələndirilib.

Bütün bunlara dayanaraq, belə bir ümumi nəticəyə gələ bilərik: əgər iki canlının arasında fərqli orqanların bir-birinə tam uyğunlaşması faktı varsa, demək, bu uyğunluq bir ağıl sahibi tərəfindən yaradılıb. Həmin uyğunluqlar təsadüflə izah olunmayacaq bir bilgidən xəbər verdiyinə, həmin bilginin sahibi isə heyvanlar ola bilmədiyinə görə, bu heyvanları layihələndirən bir Yaradıcının varlığını qəbul etməliyik.

 

İndi bu təməl məntiqi tətbiq edərək, yenidən qarışqalar dünyasına girə bilərik. Bu bölümdə qarışqalarla ortaq yaşayan və onlarla heyrətamiz dərəcədə uyğunluq göstərən bəzi canlılardan danışacağıq.